امامزاده داوود
امامزاده داوود؛ یکی از مکان‌های زیارتی ـ گردشگری ایرانیان در نزدیکی تهران.
شرف‌الدین داوود الحسنی که با نام امامزاده داوود شناخته می‌شود، شخصی دانشمند، زاهد و نمازگزار بوده و مقبرۀ او از مشهور‌ترین زیارتگا‌ه‌ها و جاذبه‌های گردشگری تهران به‌شمار می‌آید و از دیرباز، زائران بسیاری داشته است. مناسک شب‌های قدر و سوگواری ایام محرم با برپایی دسته‌های سینه‌زنی در این مکان، با شور بسیار برگزار می‌شود. افراد بسیاری برای گرفتن حاجات خود به ضریح این امامزاده، دخیل بسته و نذرهای خاصی می‌کنند مانند نذر ظروف مسی، فرش، چراغ، سماور، لاله و قربانی کردن گوسفند.
زندگینامه
برخی، نَسَب امامزاده داوود را با 11 واسطه به امام حسن مجتبی رسانده‌اند.[۱] اما در متن اذن دخول و زیارت‌نامۀ موجود در بقعۀ این امامزاده، نَسَب او به امام زین‌العابدین رسیده است.[۲] عده‌ای نیز بر این باورند که نسب امامزاده داوود به امام موسی کاظم منتهی می‌شود.[۳] امامزاده داوود براساس برخی شواهد تاریخی، حدود سال 440ق به دنیا آمده و در سال ۴۸۰ق کشته شده است.[۴] برخی این قتل را در چارچوب سرکوب و شهادت بنی‌هاشم و اهل‌بیت توسط دستگاه خلافت بنی‌عباس دانسته‌اند[۵] و برخی دیگر، قتل او را به افراد محلی این منطقه، نسبت داده‌اند.[۶]
تاریخچه بقعه امامزاده داوود
بنای اولیۀ امامزاده بنابر برخی اسناد، احتمالاً در زمان شاه طهماسب صفوی ساخته شده است؛[۷] اما کهن‌‌ترین اثر موجود در این مکان، نوشته‌های سردر ورودی امامزاده است که به دورۀ فتحعلی شاه بر‌می‌گردد. برخی برپایی اصل این بقعه را به خازن‌الدوله، همسر فتحعلی‌شاه قاجار، در سال ۱۲۴۸ق نسبت داده‌اند که در دوره‌های پسینی چندین بار، بازسازی شده است.[۸] راهی که از فرحزاد به امامزاده داوود منتهی می‌شود، به فرمان ناصرالدین‌شاه ساخته و مرمت شده است.[۹] سنگ قبر امامزاده و دو درب ورودی نیز متعلق به زمان قاجاريه و سال ۱۲۴۰ش است.[۱۰] بنای امامزاده داوود، در ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۱۵ش با شماره ۲۵۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه توسط سازمان اوقاف و امور خیریه، نگهداری می‌شود.[۱۱]
معماری امامزاده داوود
بنای کلی امامزاده از دو مسجد تشکیل شده که به بقعه‌ای هشت‌ضلعی در قسمت میانی منتهی می‌شوند. این بقعه، دارای سردابی در قسمت زیرین است. در ورودی امامزاده، هشت بیت شعر دیده می‌شود که نام فتحعلی شاه در آن نوشته شده و نشان می‌دهد که آرامگاه در زمان او ساخته شده است. داخل آرامگاه، ضریحی ساده وجود دارد که به ضریح جعفری شهرت داشته و طول و عرضی برابر با ۲٫۵ متر و ۱٫۳۰ متر دارد. در گوشه شمال‌شرقی این بقعه دریچه‌ای آهنی است که به سرداب و محل دفن پیکر امامزاده، باز می‌شود.[۱۲]
مسیرهای دسترسی به امامزاده داوود
1) جاده امامزاده داوود در روستای کن، بهترین مسیر دسترسی به امامزاده است که از آبشار هریاس آغاز و پس از گذشتن از روستای سولقان به مسافت ۲۵ کیلومتر به امامزاده داوود می‌رسد.[۱۳] در این مسیر امکانات رفاهی نظیر زائرسرا، درمانگاه، کتابخانه، واحد فرهنگی و فروشگاه وجود دارد.[۱۴]
2) مسیرِ دوم، انتهای بزرگراه یادگار امام به‌سمت جاده فرحزاد است که پس از طی ۱۵ کیلومتر به «تپه سلام» می‌رسد و از آنجا گنبد امامزاده نمایان می‌شود.[۱۵]
3) مسیر سوم، راه کوهستانی است که عده‌ای با کوهنوردی، مسیر کوه توچال تا قله «شاه‌نشین» در پشت روستای شهرستانک را طی کرده و با دورزدن در اطراف این قله به امامزاده داوود می‌رسند.[۱۶]
تلاقی زیارت و گردشگری
از زمان قاجاریه، همواره زیارت امامزاده داوود برای تهرانی‌ها لذت خاصی داشته است. ناصرالدین شاه قاجار، در روستای خوش‌آب‌وهوای شهرستانک که نزدیک امامزاده است، قصری ساخت تا بعد از زیارت، در آنجا استراحت کند. شهرستانک پشت قله‌ای به نام شاه‌نشین است که دره امامزاده داوود در جنوب این قله قرار دارد. معمولا کسانی که برای کوهنوردی به این منطقه می‌آیند، به شهرستانک هم می‌روند. در قدیم اهالی تهران برای زیارت امامزاده داوود، معمولا شب را در فرحزاد می‌ماندند و صبح با کمک قاطرچی‌ها به امامزاده می‌رفتند. این امر مخصوص طبقه خاصی نبود و تقریبا همه زوار این کار را می‌کردند.[۱۷] با توجه به اینکه فرحزاد در مسیر امامزاده واقع شده، و محلی خوش آبوهوا است، در آن قهوه‌خانه‌های متعدد و آشپزخانه‌های شبانه‌روزی وجود دارد و در بساط میوه‌فروش‌ها، فروش شاه‌توت، کره و پنیر محلی و گردو نیز رایج است.[۱۸] از گذشته، بساط معرکه‌گیران و مارگیران، پرده‌گردان‌ها با پرده‌هایی از صحرای محشر، روضه‌خوانی و برگزاری تعزیه در قهوه‌خانه‌ها از دیگر جاذبه‌های فرحزاد بوده است.[۱۹] در مسیر فرحزاد به امامزاده، که زوار آن را پیاده یا با چهارپای کرایه‌ای طی می‌کردند، انبوه درختان توت که افراد خیر آنها را کاشته و وقف کرده بودند، جلب‌نظر می‌کند.[۲۰] زوار پس از صرف چای و استراحت کردن در قهوه‌خانۀ مشهور به «یونجه‌زار» از محلی به نام «کتل خاکی» ــ که دشوارترین بخش مسیر بود ــ می‌گذشتند و سپس با عبور از روستای کیگا و طی چند کیلومتر به سمت شمال غربی و گذشتن از پیچ و خم‌های موسوم به «نعل‌شکن» به محوطۀ امامزاده می‌رسیدند. در این مسیر چشمۀ «آب زندگانی» قرار داشت که بنابر باور مردم، آب آن شفا‌بخش بود.[۲۱]
شهرت اصلی امامزاده داوود، به خاطر مسیر سخت و کوهستانی آن است که زمانی فقط با کمک قاطرچی‌ها می‌شد این راه را طی کرد. امروزه اگرچه این مسیر، آسفالت شده ولی باز در انتهای مسیر ماشین‌رو، باید سربالایی تندی را پیاده رفت که این دشواری با زیارت امامزاده داوود به شیرینی تبدیل می‌شود. به همین دلیل، یکی از نذرهای رایج در تهران قدیم، نذر زیارت امامزاده داوود بوده است.[۲۲]
جاذبه‌های گردشگری
جاهای دیدنی اطراف بقعه امامزاده داوود عبارت‌اند از:
جاده امامزاده داوود
جاده پرپیچ‌‌و‌خم کن-سولقان، با مناظر سرسبز و چشم‌اندازهای زیبا یکی از لذت‌بخش‌ترین بخش‌های سفر به امامزاده داوود است. جاده قدیم امامزاده داوود در منطقه فرحزاد نیز از کنار آبشار و طبیعتی چشم‌نواز می‌گذرد. علاوه بر این، انواع خوراکی‌های خوشمزه مانند باقالی، لبو، بلال، تخمه بوداده، لواشک و آلوچه، چای زغالی، پشمک و دیگر خوردنی‌ها با توجه به فصول در طول مسیر یافت می‌شود.[۲۳]
آبشار رندان
دومین آبشار مرتفع در نزدیکی تهران است. این آبشار زیبا در نزدیکی روستایی به همین نام در منطقه کَن و سولقان تهران قرار دارد و در روزهای گرم تابستان، گردشگران زیادی به آنجا سفر می‌کنند.[۲۴]
آبشار سنگان
از معروف‌ترین جاذبه‌های طبیعی جاده امامزاده داوود است که در روستای سنگان قرار دارد. بزرگراه تهران-شمال دقیقا در کنار این جاده قرار دارد.[۲۵]
آبشار امامزاده داوود
در ورودی روستای کن و در دره‌ای عمیق قرار دارد و مورد توجه بسیاری از زائران امامزاده است.[۲۶]
آبشار تالون
یکی از آبشارهای مرتفع استان تهران است که در روستای تالون واقع شده و در بهار دیدنی‌تر است.[۲۷]
بازارچه امامزاده داوود
در این بازارچه انواع کالا و خوراکی از قبیل سوهان تازه، انواع شیرینی و نان‌های سنتی، پوشاک، چادر و جانماز، مهر و تسبیح، کتاب‌های مذهبی و اسباب‌بازی به فروش می‌رسد. آش و دوغ محلی با سبزیجات کوهی نیز در این بازار وجود دارد.[۲۸]
کاخ ناصری
کاخ ییلاقی در روستای شهرستانک، نزدیک امامزاده است که ناصرالدین شاه بعد از زیارت به‌منظور استراحت، به آنجا می‌رفت.[۲۹]
پارک امامزاده داود
شهربازی این پارک با موقعیت کوهستانی، هیجان بسیاری را به بازدیدکنندگان می‌دهد.[۳۰]
بهترین زمان سفر به امامزاده داوود
در تمام فصول سال، امکان سفر به امامزاده داوود فراهم است، اما فروردین تا اوایل آبان، دلچسب‌تر است. کوهنوردی تابستانی و برف زمستانی، از دیگر جذابیت‌های سفر به امامزاده داوود است.[۳۱]
سیل امامزاده داوود
در ۶ مرداد ۱۴۰۱ش، سیل هولناکی از طرف بازارچه قدیم به‌سوی امامزاده داوود جاری شد و رستوران‌ها و مغازه‌های بسیاری را خراب کرد. با ورود سیل به محوطۀ امامزاده، فرش‌ها و تجهیزات داخل امامزاده نیز در امان نماندند. متاسفانه ۱۹ نفر در این سیلاب، جان خود را از دست دادند.[۳۲]
پانویس
- ↑ «زندگینامه امامزاده داوود از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک.
- ↑ حسینی، تاریخ تهران، ص ۱۳۲؛ مصطفوی، آثار تاریخی طهران، ۱۳۵۰ ش، ج۱، ص۲۲۰؛ ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱-۱۳۷۴ش، ج۱، ص۲۸.
- ↑ «زندگینامه امامزاده داوود از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک.
- ↑ «زندگینامه امامزاده داوود از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو
- ↑ ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱-۱۳۷۴ش، ج۱، ص۲۸-29.
- ↑ «امامزاده داوود (ع) کجاست؟»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان.مصطفوی، بناهای تاریخی و مذهبی تهران قدیم و خارج شهر، ۱۳۶۱ش، ص17.
- ↑ مصطفوی، آثار تاریخی طهران، ۱۳۵۰ ش، ج۱، ص357.
- ↑ ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱-۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۰.
- ↑ «زندگینامه امامزاده داوود؛ از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «امامزاده داوود (ع) کجاست؟»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ سروقدی، بقاع متبرکۀ استان تهران، ۱۳۸۴ش، ص147.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «زندگینامه امامزاده داوود از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو«امامزاده داوود (ع) کجاست؟»، باشگاه خبرنگاران جوان
- ↑ شهری، طهران قدیم، ج۳، ۱۳۷۱ش، ص۴۲۷-۴۲۸.
- ↑ شهری، طهران قدیم، ج۳، ۱۳۷۱ش، ص۴۲۹-۴۳۷.
- ↑ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ج۳، ۱۳۷۸ش، ص۴۹۳.
- ↑ مصطفوی، «بناهای تاریخی و مذهبی تهران قدیم و خارج شهر»، ج۱، ۱۳۳۱ش، ص۲۱۵-۲۱۶.
- ↑ «زندگینامه امامزاده داوود؛ از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجاروشهری، طهران قدیم، ۱۳۷۱ش، ص 436.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو«زندگینامه امامزاده داوود؛ از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «زندگینامه امامزاده داوود؛ از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک«امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «زندگینامه امامزاده داوود؛ از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو.
- ↑ «امامزاده داوود»، سایت کجارو
منابع
- «امامزاده داوود کجاست؟»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: ۳۰ اسفند ۱۳۹5ش.
- جوانمرد، پویا و شجاعی، صدیقه، «امامزاده داوود»، وب سایت کجارو، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- «زندگینامه امامزاده داوود از نوادگان امام حسن (ع)»، سایت تابناک، تاریخ انتشار: 9 مرداد ۱۴۰۱ش.
- ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، ۱۳۷۱-۱۳۷۴ش.
- سروقدی، محمدجعفر، بقاع متبرکۀ استان تهران، تهران، ۱۳۸۴ش
- شهری، جعفر، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، تهران، ۱۳۷۸ش.
- شهری، جعفر، طهران قدیم، تهران، ۱۳۷۱ش.
- فیض قمی، عباس، بدر فروزان، قم، بنگاه چاپ قم، 1324ش.
- کنز الانساب و بحر المصاب، منسوب به ابو مخنف ازدی، ترجمۀ مرتضى علم‌الهدى، بمبئی، ۱۳۰۲ق.
- مصطفوی، محمدتقی، آثار تاریخی طهران، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۱ش.
- مصطفوی، محمدتقی، «بناهای تاریخی و مذهبی تهران قدیم و خارج شهر»، شماره ۵9، ۱۳۳۱ش.