آبکمری
آبکمری؛ ولسوالی تاریخی در ولایت بادغیس. آّب‌کَمَری از ولسوالی‌های (شهرستان‌های) تاریخی ولایت بادغیس در جنوب‌غرب افغانستان است. ساکنین این ولسوالی دارای سبک زندگی خاص خود هستند.
نام‌گذاری
در گویش محلی به کوه‌هایی با شیب بسیار تند، کَمَر می‌گویند و در آن منطقه کمرهای زیادی وجود دارد که از برخی، چشمه‌هایی روان است. این آب‌ها به رود تبدیل شده و در فاصلۀ 48 کیلومتری شمال قلعه‌نو (مرکز ولایت بادغیس) به آب‌شورا می‌ریزد.[۱]
موقعیت جغرافیایی
آبکمری در غرب ولایت بادغیس واقع شده است. این ولسوالی از شرق با ولسوالی مُقُر، از شمال با کشور ترکمنستان و بخشی از ولایت هرات، از غرب با ولایت هرات و از جنوب با قلعه‌نو همسایه است و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 928 متر است. مرکز ولسوالی آبکمری در آغاز تأسیس، روستای سنگ‌آتش بود، اما در سال 1381ش، به‌دلایل امنیتی مرکز آن به منطقۀ آبکمری در 20 کیلومتری قلعه‌نو انتقال یافت.[۲]
جمعیت و اقوام
آبکمری، بر اساس برآورد رسمی سال 1399ش دارای جمعیت تقریبی 83169 نفر بوده است. از این جمعیت 42538 نفر مرد و 40631 نفر زن هستند. بیش از 80 درصد جمعیت این ولسوالی را طوایف گوناگون هزارۀ حنفی‌مذهب تشکیل می‌دهند. شمار اندکی پشتون‌های طایفۀ مسکوانی نیز در این منطقه زندگی می‌کنند.[۳] در ولسوالی آبکمری، 21 طایفۀ هزاره زندگی می‌کنند که عبارتند از دای‌زنگی، برنقری (بلنقری)، لاغری، زوری، تایمنی، بویک، بیگوجی (بیگ آجی)، ققه، قلمنی، قدی (خدی/خودی)، نوکدری (نکودری)، کوک‌دری، بازگیرها، خلیفه‌ها (سادات)، زیمات، سادات و سینی. طایفۀ دای‌زنگی بزرگ‌ترین طایفۀ هزاره در ولسوالی آبکمری است.[۴]
فرهنگ و معارف
در ولسوالی آبکمری 14 مکتب ابتدائیه، 33 مکتب متوسطه (راهنمایی)، 13 لیسه (دبیرستان)، یک مرکز تربیت معلم و یک مرکز تعلیمات اسلامی فعال است.[۵]
اقتصاد
آبکمری منطقه‌ای کوهستانی است، تابستانی معتدل و زمستانی سرد دارد. مردم آن ولسوالی، بیشتر به زراعت و مال‌داری مشغول هستند. مال‌داران در فصل‌های بهار و خزان در مناطق سردسیر و گرمسیر بادغیس، ییلاق و قشلاق دارند. زراعت در این منطقه بیشتر للمی (دیم) است. با وجود عبور رودخانه امکان کشت آبی در این منطقه محدود است. محصولات زراعتی آبکمری شامل گندم، جو، لوبیا، نخود، زیره، خربوزه و تربوز (هندوانه) است.[۶] آنچه اهمیت آبکمری را از جهت اقتصادی و اشتغال‌زایی بیشتر کرده است، وجود پستۀ لاخ یا باغ پسته طبیعی و للمی در آبکمری است. بخش اعظم پسته‌زار طبیعی و وحشی (پسته لیخ/ پسته لاخ) شمال‌غرب افغانستان در این ولسوالی واقع شده است. این پسته‌زار در قدیم حدود 90000 هکتار بود اما امروزه به‌دلیل عدم نظارت دولتی و تخریب آن، به‌حدود 35 هزار هکتار رسیده است. این پسته‌زار طبیعی همانند املاک و اموال شخصی خرید و فروش می‌شود. آبکمری به‌دلیل جنگل‌های پسته شهرت ویژه‌ای کسب کرده و سالانه هزاران نفر اعم از ساکنان این ولسوالی، ولسوالی‌های اطراف و نیز سایر ولایات همجوار بادغیس، از آن استفاده می‌کنند.[۷] برخی منابع به وجود چند معدن از جمله معدن طلا، در ولسوالی آبکمری اشاره کرده‌اند. معادن گچ و چونه نیز به‌صورت پراکنده در نقاطی از ولسوالی آبکمری وجود دارد که مردم به‌صورت سنتی از آن‌ها استفاده می‌کنند. معدن سنگ و ریگ که در بخش پایین ولسوالی آبکمری قرار دارد، مورد استفادۀ یک شرکت ساختمانی است.[۸]
گردشگری
در ولسوالی آبکمری بناهای تاریخی فراوانی وجود دارد که معروف‌ترین آن، قلعه تاریخی نریمان است. برخی از نویسندگان افغانستان، از آن با عنوان قلعۀ کالیون یاد کرده و پایداری اهالی قلعه را در برابر لشکر مهاجم چنگیزخان مغول ستایش کرده‌اند. این اثر باستانی هرساله پذیرای بازدید‌کنندگان داخلی و خارجی است. افزون بر آن، آثار دیگری در روستاهای دهستان، چلانک‌های خُرد و کلان و سینه اردو وجود دارد. چشم‌اندازهای طبیعی این منطقه نیز در افغانستان بی‌نظیر است.[۹] آبکمری از ولسوالی‌های دورافتادۀ افغانستان است که شاهد کمترین توجه از سوی حکومت بوده است؛ راه مناسب و امکانات زیادی ندارد و مردم آن ناچارند برای عبور و مرور از چهارپایان استفاده کنند. کمبود آب بهداشتی از مهم‌ترین دشواری‌های مردم است. به همین دلیل این منطقه، کمترین جمعیت را در افغانستان دارد و درجه رشد و توسعه این منطقه در پایین‌ترین سطح است.[۱۰]
پانویس
- ↑ انجمن دایرة‌المعارف آریانا، قاموس جغرافیای افغانستان، 1335ش، ج1، ص152.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص78.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص78.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص79.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص79.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص79.
- ↑ انصاری، جغرافیای عمومی ولایات افغانستان، 1394ش، ص886.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص79.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص80.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص80.
منابع
- انجمن دایرة‌المعارف آریانا، قاموس جغرافیای افغانستان، کابل، انجمن دایرة‌المعارف آریانا، 1335ش.
- انصاری، سلطان‌محمد، جغرافیای عمومی ولایات افغانستان، کابل، سرو سعادت، 1394ش.
- فیاض، محمد‌حسین، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، کابل، بنیاد دانشنامه، 1399ش.