آبکمری
آبکمری؛ یک منطقه مسکونی با پیشینۀ تاریخی در ولایت بادغیس افغانستان.
آّب‌کَمَری از ولسوالی‌های (شهرهای) کهن ولایت بادغیس در افغانستان است. این ولسوالی در جنوب غربی ولایت بادغیس از مناطق نسبتاً کوچک و کم‌جمعیت این ولایت به شمار می‌رود. بیشتر ساکنان آبکمری را قوم هزاره، اما از هزاره‌های اهل‌سنت تشکیل می‌دهد و زبان‌های رایج در این منطقه فارسی (دری) و پشتو است. مردم این منطقه با وجود چالش‌های بسیار، به زندگی سنتی و به فعالیت‌های کشاورزی و دامداری ادامه می‌دهند.
نام‌گذاری آبکمری
در گویش محلی به کوه‌هایی با شیب بسیار تند، کَمَر می‌گویند و در آن منطقه کمرهای زیادی وجود دارد که از برخی، چشمه‌ها روان است. آب این چشمه‌ها به رود تبدیل شده و در فاصلۀ 48 کیلومتری شمال قلعه‌نو (مرکز ولایت بادغیس) به آب‌شورا می‌ریزد.[۱]
جغرافیای آبکمری
آبکمری در غرب ولایت بادغیس واقع شده است. این ولسوالی از شرق با ولسوالی مُقُر از توابع ولایت غزنی، از شمال با کشور ترکمنستان و بخشی از ولایت هرات، از غرب با ولایت هرات و از جنوب با قلعه‌نو همجوار است. ارتفاع آن از سطح دریا حدود 928 متر است. مرکز ولسوالی آبکمری در آغاز تأسیس، روستای سنگ‌آتش بود، اما در سال 1381ش، به‌دلایل امنیتی مرکز آن به منطقۀ آبکمری در 20 کیلومتری قلعه‌نو انتقال یافت.[۲]
جمعیت و اقوام آبکمری
آبکمری، بر اساس برآورد رسمی سال 1399ش دارای جمعیت تقریبی 83169 نفر بوده است. از این جمعیت 42538 نفر مرد و 40631 نفر زن هستند. بیش از 80 درصد جمعیت این ولسوالی را طوایف گوناگون هزارۀ حنفی‌مذهب تشکیل می‌دهند. شمار اندکی پشتون‌های طایفۀ مسکوانی نیز در این منطقه زندگی می‌کنند.[۳]
در ولسوالی آبکمری، 21 طایفۀ هزاره زندگی می‌کنند که عبارتند از دای‌زنگی، برنقری (بلنقری)، لاغری، زوری، تایمنی، بویک، بیگوجی (بیگ آجی)، ققه، قلمنی، قدی (خدی/خودی)، نوکدری (نکودری)، کوک‌دری، بازگیرها، خلیفه‌ها (سادات)، زیمات، سادات و سینی. طایفۀ دای‌زنگی بزرگ‌ترین طایفۀ هزاره در ولسوالی آبکمری است.[۴]
فرهنگ و معارف آبکمری
در ولسوالی آبکمری 14 مکتب ابتدائیه، 33 مکتب متوسطه (راهنمایی)، 13 لیسه (دبیرستان)، یک مرکز تربیت معلم و یک مرکز تعلیمات اسلامی فعال است.[۵]
اقتصاد آبکمری
آبکمری منطقه‌ای کوهستانی است، تابستان معتدل و زمستان سرد دارد. مردم آن ولسوالی، بیشتر به کشاوری، زراعت و مال‌داری مشغول هستند. مال‌داران در فصل‌های بهار و خزان در مناطق سردسیر و گرمسیر بادغیس، ییلاق و قشلاق دارند. کشاورزی در این منطقه بیشتر للمی (دیم) است. با وجود عبور رودخانه امکان کشت آبی در این منطقه محدود است. محصولات زراعتی آبکمری شامل گندم، جو، لوبیا، نخود، زیره، خربوزه و تربوز (هندوانه) است.[۶]
آنچه اهمیت آبکمری را از جهت اقتصادی و اشتغال‌زایی بیشتر کرده است، وجود پستۀ لاخ یا باغ، پسته طبیعی و للمی در آبکمری است. بخش اعظم پسته‌زار طبیعی و وحشی (پسته لیخ/ پسته لاخ) شمال‌غرب افغانستان در این ولسوالی واقع شده است. این پسته‌زار در قدیم حدود 90000 هکتار بود، اما امروزه به‌دلیل عدم نظارت دولتی و تخریب آن، به‌حدود 35 هزار هکتار رسیده است. این پسته‌زار طبیعی همانند املاک و اموال شخصی خرید و فروش می‌شود. آبکمری به‌دلیل جنگل‌های پسته شهرت ویژه‌ای کسب کرده و سالانه هزاران نفر اعم از ساکنان این ولسوالی، ولسوالی‌های اطراف و نیز سایر ولایات همجوار بادغیس، از آن استفاده می‌کنند.[۷]
برخی منابع به وجود چند معدن از جمله معدن طلا، در ولسوالی آبکمری اشاره کرده‌اند. معادن گچ و چونه نیز به‌صورت پراکنده در نقاطی از ولسوالی آبکمری وجود دارد که مردم به‌صورت سنتی از آن‌ها استفاده می‌کنند. معدن سنگ و ریگ که در بخش پایین ولسوالی آبکمری قرار دارد، مورد استفادۀ یک شرکت ساختمانی است.[۸]
جاذبه گردشگری آبکمری
ولسوالی آبکمری در ولایت بادغیس، به‌عنوان یک منطقه روستایی و کشاورزی، جاذبه‌های گردشگری مشهور یا توسعه‌یافته‌ای مانند برخی دیگر از مناطق افغانستان چون بند امیر و بامیان ندارد. با این حال، این منطقه به دلیل طبیعت بکر، مناظر کوهستانی و زندگی سنتی، می‌تواند برای علاقه‌مندان به گردشگری طبیعی و فرهنگی و قومی جذاب باشد. برخی از ویژگی‌هایی که ممکن است برای گردشگران جالب توجه باشد عبارتند از:
مناظر طبیعی و کوهستانی
آبکمری در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و مناظر طبیعی زیبایی از کوه‌ها و دشت‌ها را ارائه می‌دهد. این مناطق برای گردشگری سلامت می‌توانند جذاب باشند.
زندگی سنتی و فرهنگی
مردم این منطقه سبک زندگی سنتی و ساده‌ای دارند که می‌تواند برای گردشگران علاقه‌مند به فرهنگ و آداب‌ورسوم محلی جالب باشد. مراسم محلی، موسیقی و صنایع دستی از جمله مواردی هستند که ممکن است توجه گردشگران را جلب کنند.
کشاورزی و دامداری
فعالیت‌های کشاورزی و دامداری در این منطقه بخشی از جذابیت‌های آن است. بازدید از مزارع و دام‌داری‌ها می‌تواند برای گردشگران تجربه‌ای متفاوت و آموزنده باشد.
آرامش و دوری از شلوغی شهرها
آبکمری به دلیل دورافتاده بودن و کم‌جمعیت بودن، مکانی آرام و مناسب برای افرادی است که به دنبال فرار از شلوغی و هیاهوی شهرها هستند.
قلعه تاریخی نریمان
در ولسوالی آبکمری، برخی بناهای تاریخی وجود دارد که معروف‌ترین آن، قلعه تاریخی نریمان است. برخی از نویسندگان افغانستان، از آن با عنوان قلعۀ کالیون یاد کرده و پایداری اهالی قلعه را در برابر لشکر مهاجم چنگیزخان مغول ستایش کرده‌اند. این اثر باستانی هرساله پذیرای مسافران داخلی و خارجی است. افزون بر آن، آثار دیگری در روستاهای دهستان، چلانک‌های خُرد و کلان و سینه اردو وجود دارد. چشم‌اندازهای طبیعی این منطقه نیز در افغانستان بی‌نظیر است.[۹]
آبکمری از ولسوالی‌های دورافتادۀ افغانستان است که شاهد کمترین توجه از سوی حکومت بوده است؛ راه مناسب و امکانات زیادی ندارد و مردم آن ناچارند برای عبور و مرور از چهارپایان استفاده کنند. کمبود آب بهداشتی از مهم‌ترین دشواری‌های مردم است. به همین دلیل این منطقه، کمترین جمعیت را در افغانستان دارد و درجه رشد و توسعه این منطقه در پایین‌ترین سطح است.[۱۰]
پانویس
- ↑ انجمن دایرة‌المعارف آریانا، قاموس جغرافیای افغانستان، 1335ش، ج1، ص152.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص78.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص78.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص79.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص79.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص79.
- ↑ انصاری، جغرافیای عمومی ولایات افغانستان، 1394ش، ص886.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص79.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص80.
- ↑ فیاض، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، 1399ش، ج1، ص80.
منابع
- انجمن دایرة‌المعارف آریانا، قاموس جغرافیای افغانستان، کابل، انجمن دایرة‌المعارف آریانا، 1335ش.
- انصاری، سلطان‌محمد، جغرافیای عمومی ولایات افغانستان، کابل، سرو سعادت، 1394ش.
- فیاض، محمد‌حسین، «آبکمری»، در دانشنامه هزاره، کابل، بنیاد دانشنامه، 1399ش.