عروسی دسته‌جمعی در افغانستان

عروسی دسته‌جمعی در افغانستان؛ مراسم ازدواج زوج‌های جوان به‌صورت گروهی در افغانستان.

در سال‌های اخیر برگزاری مراسم عروسی به‌صورت دسته‌جمعی با استقبال زوج‌های جوان در افغانستان روبرو شده است. این نوع مراسم به‌منظور کاهش یافتن هزینه‌های سنگین ازدواج، رواج پیدا کرده است. هزینۀ عروسی‌های دسته‌جمعی بیشتر از سوی خیرین و نهادهای خیریه پرداخت می‌شود.

معرفی

در عروسی دسته‌جمعی، مراسم ازدواج تعدادی از زوج‌های جوان به‌صورت گروهی و در یک سالن برگزار می‌شود. این کار با هدف تسهیل در امر ازدواج و پایین آمدن هزینه‌های سنگین مراسم عروسی از سوی نهادهای خیریه همراه با اهدای جهیزیه و لوازم منزل انجام می‌شود.

تاریخچه

تایخچۀ عروسی دسته‌جمعی به عصر تیموریان برمی‌گردد و از سوی گوهرشادبیگم همسر میرزا شاهرخ؛ حاکم تیموری رواج یافته است. در آن زمان این نوع مراسم سالی یک‌بار در روضۀ سخی مزارشریف برگزار می‌شد و عبدالرحمن جامی به ‌دعوت حاکم تیموری خطبۀ عقد عروسی‌های دسته‌جمعی را جاری می‌ساخت. مراسم عروسی دسته‌جمعی بعد از مدت‌ها وقفه، دوباره درسال‌های اخیر بین تعدادی از افراد جامعۀ افغانستان مرسوم شده است. در 1391ش، اولین مراسم ازدواج دسته‌جمعی از سوی خیرین در مسجد فاطمیۀ قندهار برگزار شد. این نوع مراسم در کابل نخستین‌بار در 1393ش، از سوی انجمن فرهنگی وصال و اولین مراسم عروسی دسته‌جمعی از سوی نهاد حکومتی ریاست اطلاعات و فرهنگ در 1396ش، در مزارشریف و بامیان و در بدخشان در شهر فیض‌آباد، سال 1397ش برگزار شد. در برپایی این نوع مراسم نهادهای مردمی پیشتاز هستند.

نهادهای برگزارکنندۀ عروسی دسته‌جمعی

مدارس دینی، دفاتر مراجع تقلید، بنیاد فرهنگی خیریۀ حضرت علی، کمیتۀ امداد امام خمینی، وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، انجمن فرهنگی وصال کوثر، کوثرالقرآن، نهاد خیریۀ حبیب‌یار، بنیاد خیریۀ ابوالفضل و بنیاد خیریۀ شهدای افغانستان، نهادهایی هستند که تا کنون در برپایی مراسم عروسی دسته‌جمعی مشارکت کرده‌اند.

فرایند مراسم عروسی دسته‌جمعی

1. زمان برگزاری

در مناسبت‌هایی مانند سالروز تولد بزرگان دینی چون میلادالنبی، سیزدهم رجب به‌مناسبت میلاد امام علی، سالروز ازدواج امام‌ علی و فاطمۀ زهرا، نیمۀ شعبان و اعیاد اسلامی، معمولا مراسم عروسی دسته‌جمعی برگزار می‌شود.

2. نحوۀ برگزاری

مؤسسات خیریۀ مردم‌نهاد برای برگزاری مراسم عروسی دسته‌جمعی، ابتدا از متقاضیان عروسی ثبت‌نام انجام می‌دهند؛ سپس به‌تعداد زوج‌ها لباس‌های یک‌دست و یک‌رنگ مخصوص عروسی و مواد اولیۀ پذیرایی را تدارک می‌بینند و دعوت مهمانان به‌تعداد مشخص انجام می‌شود.

2-2. مجلس‌آرایی

انجمن‌های برگزارکنندۀ این نوع مراسم از سه ‌بخش عمده تشکیل می‌شوند: انتظامات، تدارکات و فرهنگی، این سه ‌بخش هرکدام در تالار عروسی که معین شده است کارهای تزیین و مجلس‌آرایی مانند آماده‌کردن استیج، گل‌آرایی، نورپردازی زیبا و حرفه‌ای و نظم مراسم، پذیرایی و اجرای برنامه‌های متنوع جذاب و شاد را به‌عهده دارد.

3-2. هدایا

در مراسم عروسی دسته‌جمعی به‌طور معمول همزمان با برپایی این مراسم، هدایایی نیز در قالب جهیزیه به زوج‌ها تقدیم می‌شود. میزان این هدایا به‌ بودجۀ برپاکنندگان مراسم بستگی دارد، در برخی موارد 50 قلم از لوازم منزل نیز اهدا شده و حتی تمام وسایل مورد نیاز به اضافۀ مخارج ‌ماه اول زندگی آنها پرداخت شده است.

عوامل زمینه‌ساز

هزینه‌های سنگین، رقابت‌های منفی، ناتوانی زوج‌ها در برگزاری مراسم عروسی، فقر و بیکاری، فاصله‌گرفتن از فرهنگ اسلامی، عوامل اصلی روی‌آوری زوج‌های جوان به این‌گونه مراسم هستند.

اهداف

فرهنگ‌سازی ازدواج آسان و اسلامی، کمک به زوج‌های بی‌بضاعت، جلوگیری از اسراف و مقابله با تجمل‌گرایی از اهداف برپایی این نوع مراسم عروسی به‌شمار می‌روند.

کارکردها

1. کاهش هزینۀ ازدواج

مراسم عروسی در افغانستان، با هدایای گران‌قیمت، مهمانی‌های مجلل و پرمصرف و جهزیۀ سنگین همراه است که برگزاری عروسی‌ها را خیلی سخت می‌کند. عروسی دسته جمعی سبب می‌شود از صرف هزینه‌های هنگفت مبتنی بر برخی رسوم غلط جامعۀ افغانستانی، جلوگیری شود، هزینه‌هایی که سبب شده بسیاری از جوانان بی‌بضاعت و کم‌بضاعت نتوانند ازدواج کنند و یا با برگزاری مراسم عروسی به بدهکاری‌های سنگین دچار شوند. در افغانستان تمام مخارج عروسی به‌عهدۀ داماد است و بسیاری از جوانان را از برگزاری جشن عروسی ناتوان می‌سازد. زوج‌هایی که در مراسم عروسی دسته‌جمعی شرکت می‌کنند، با بدهکاری و مشکلات مالی زندگی مشترک خود را آغاز نمی‌کنند و حداقل روزهای اول زندگی را بدون دغدغه شروع می‌کنند.

2. وحدت و همدلی

در مراسم عروسی دسته‌جمعی، اقوام مختلف افغانستان شرکت می‌کنند و این امر باعث وحدت بیشتر اقوام می‌شود.

3. جلوگیری از ترویج فرهنگ بیگانه

فرهنگ بیگانه در مناسبت‌های مختلف از جمله در مراسم‌ عروسی ترویج می‌شود و برگزاری جشن‌های دسته‌جمعی ازدواج، از نفوذ چنین فرهنگ‌هایی جلوگیری می‌کند.

4. تسهیل در ازدواج

اسلام بر ازدواج آسان تأکید دارد. ازدواج آسان، با هزینۀ کم، سبب می‌شود جوانان زودتر ازدواج کنند و این ‌کار جوانان را به ازدواج تشویق کرده و از انحراف جوانان، بالارفتن سن ازدواج، و آسیب ساختارخانواده جلوگیری می‌کند. با برپایی این مراسم، مشکلات بسیاری از جوانان در این خصوص رفع می‌شود. تأخیر در ازدواج مشکلات فراوان روحی و روانی و اخلاقی برای جوانان و خانواده‌ها به‌دنبال دارد و در نهایت جامعه را دچار بحران می‌کند.

5. سالم‌سازی جامعه

ازدواج دسته‌جمعی اولین قدم در جهت فرهنگ‌سازی جامعۀ سالم و دوری از رقابت‌های منفی خانوادگی و چشم‌ و هم‌چشمی است.

6. ترویج شریعت اسلامی

برپایی مراسم عروسی دسته‌جمعی یک سنت حسنه در جوامع مسلمان و منطبق با احکام و شریعت اسلام است. این نوع مراسم در مناسبت‌های دینی با تلاوت قرآن کریم و ذکر صلوات و دعا شروع شده و با دعا نیز پایان می‌پذیرد. در مراسم عروسی دسته‌جمعی برنامه‌های جذاب با محتوای معارف اسلامی، در قالب سرودهای زیبای گروهی، مداحی و ارائۀ سخنرانی از سوی مجریان حرفه‌ای، ‌جایگزین موسیقی مبتذل، رقص و ساز و آواز، می‌شود.

7. جلوگیری از مهاجرت کاری

به‌دلیل هزینه‌های بالای عروسی در افغانستان تعداد زیادی از جوانانی که نمی‌توانند به‌موقع عروسی کنند، به ترک کشور و مهاجرت کاری مجبور می‌شوند تا سال‌ها به‌سختی کار کنند.

8. جلوگیری از ترک تحصیل

تعدادی از پسران جوانی که نامزد شده‌اند و یا قصد ازدواج دارند به‌علت هزینه‌های زیاد عروسی از ادامۀ تحصیل دست برمی‌دارند و به‌دنبال کار می‌روند. مخارج پایین عروسی دسته‌جمعی این افراد را به ادامۀ تحصیل دلگرم می‌کند.

گسترۀ عروسی دسته‌جمعی

تاکنون این نوع عروسی در ولایات مختلفی مانند کابل، مزارشریف، غزنی، بامیان، دایکندی، هلمند، نیمروز، فراه، قندهار، بغلان و پروان برگزار شده است و انتظار می‌رود در سال‌های آتی این فرهنگ در ولایات دیگر نیز گسترش پیدا کند.

آسیب‌شناسی

رقابت‌های خانوادگی و ننگ اجتماعی از مسائلی است که باعث می‌شود عده‌ای از مردم و جوانان، مراسم عروسی خود را به‌صورت دسته‌جمعی برگزار نکنند. این افراد گمان می‌کنند این‌شکل برگزاری عروسی درشأن آنها نیست و باعث می‌شود از سوی دیگران تحقیر شوند، در صورتی که این رسم به‌دلیل کاهش هزینه و جلوگیری از اسراف، رضایت بیشتر زوج‌ها و خانواده‌های آنها را به‌دنبال دارد.

ازدواج دسته‌جمعی افغانستانی‌ها در ایران

مراسم ازدواج دسته‌جمعی فقط به افغانستان محدود نمی‌شود، بلکه بین مهاجران افغانستانی در ایران نیز رواج دارد. در سال 1401ش، این نوع مراسم در مشهد از سوی نیکوکاران و ادارۀ کل امور اتباع و مهاجرین برای تعدادی زوج جوان برگزار شد.

منابع

• «آیین ازدواج در افغانستان، فرایندی دشوار برای مردان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 4 مهر 1307ش.
• «آیین ازدواج در افغانستان»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ درج مطلب: 7 مهر 1402ش.
• «ازدواج 85 زوج در دو مراسم جداگانه به‌گونۀ دسته‌جمعی در هرات»، خبرگزاری بانوان افغانستان، تاریخ درج مطلب: 15 سرطان (تیر) 1402ش.
• «ازدواج دسته‌جمعی در افغانستان به همت کمیتۀ امداد امام خمینی»، وب‌سایت ساتین، تاریخ درج مطلب: 1 اردیبهشت 1393ش.
• اشرفی، نبیلا، «برگزاری عروسی دسته‌جمعی در کابل»، طلوع‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 22 ثور (فروردین) 1396ش.
• «اولین مراسم ازدواج دسته‌جمعی در قندهار»، شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ درج مطلب: 23 دی 1392ش.
• «برگزاری عروسی دسته‌جمعی 230 زوج جوان در بلخ»، خبرگزاری صدای افغان (آوا)، تاریخ درج مطلب: 14 میزان (مهر) 1401ش.
• «برگزاری عروسی دسته‌جمعی در کابل»، وب‌سایت طلوع‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 22 ثور (فروردین) 1396ش.
• «برگزاری مراسم ازدواج دسته‌جمعی در بامیان؛ 17 زوج به گونۀ دسته‌جمعی عروسی‌شان را جشن گرفتند»، خبرگزاری زنان افغانستان، تاریخ درج مطلب: 18 جوزا (خرداد) 1402ش.
• «برگزاری مراسم عروسی دسته‌جمعی (60) زوج جوان در غرب کابل»، تلویزیون راه فردا، وب‌سایت یوتیوب، تاریخ بازدید: 1 آبان 1402ش.
• «برگزاری مراسم عروسی دسته‌جمعی 37 زوج در بامیان»، وب‌سایت افغان‌ایرکا، تاریخ درج مطلب: 30 عقرب (آبان) 1396ش.
• تنها، محمدگل، «اولین عروسی دسته‌جمعی جوانان بی‌بضاعت در بدخشان انجام شد»، آژانس خبری پژواک، تاریخ درج مطلب: 14 سپتامبر 2018م.
• «جشن ازدواج دسته‌جمعی 12 زوج جوان بامیانی در ایام غدیر»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 2 مرداد 1401ش.
• «جشن عروسی دسته‌جمعی 56 زوج شیعه در کابل»، وب‌سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: 9 آذر 1401ش.
• «جشن عروسی دسته‌جمعی هفتاد زوج در کابل»، خبرگزاری فرهنگ، تاریخ درج مطلب: 25 جوزا (خرداد) 1401ش.
• «رونق عروسی‌های دسته‌جمعی در افغانستان»، وب‌سایت صاحب‌خبران، تاریخ درج مطلب: 21 اسفند 1401ش.
• سلطانی، زهرا، «برگزاری جشن عروسی جمعی ده‌ها زوج جوان در کابل»، وب‌سایت پارس‌تودی، تاریخ درج مطلب: 20 حوت (سفند) 1401ش.
• «شب زفاف در کشور افغانستان»، وب‌سایت سماتک، تاریخ بازدید: 25 مهر 1402ش.
• «عروسی دسته‌جمعی در دشت برچی»، وب‌سایت فرخنده، تاریخ درج مطلب: 1 قوس (آذر) 1401ش.
• «عروسی گروهی به کمک یک نهاد خیریه در بغلان»، وب‌سایت ماندگار، تاریخ بازدید: 25 مهر 1402ش.
• «عروسی‌های دسته‌جمعی گزینۀ بدیل پرهیز از مصرف گزاف»، وب‌سایت ریاست روزنامه‌های دولتی، تاریخ درج مطلب: 3 اکتبر 2023م.
• فیاض، محمدرقیب، «جشن عروسی 70 زوج جوان به گونۀ دسته‌جمعی برگزار شد.» خبرگزاری جمهور، تاریخ درج مطلب: 28 سرطان (تیر) 1401ش.
• کریمی، مرتضی، «مراسم عروسی 35 زوج جوان در نیمروز برگزار شد»، خبرگزاری پیام آفتاب، تاریخ درج مطلب: 22 عقرب (آبان) 1396ش.
• «گزارش تصویری/ برگزاری عروسی دسته‌جمعی 60 زوج جوان در کابل»، خبرگزاری صدای افغان (آوا)، تاریخ درج مطلب: 31 جوزا (خرداد) 1402ش.
• محمدی، فریحه، «تاریخچۀ دقیق مراسم‌های عروسی دسته‌جمعی در افغانستان»، آشیانه، وب‌سایت یوتیوب، تاریخ بازدید: 1 آبان 1402ش.
• «مراسم ازدواج دسته‌جمعی 125 زوج جوان در مزار‌شریف»، وب‌سایت پارس‌تودی، تاریخ درج مطلب: 7 میزان (آبان) 1402ش.
• «مراسم ازدواج دسته‌جمعی 44 زوج در کابل برگزار شد»، خبرگزاری معمار، تاریخ درج مطلب: 18 سرطان (تیر) 1402ش.
• «مراسم ازدواج دسته‌جمعی در مزارشریف برای اولین‌بار توسط دولت برگزار شد»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 20 آذر 1396ش.
• «مراسم جالب جشن عروسی 10 زوج جوان با لباس یک‌شکل در کابل»، وب‌سایت پرشین‌وی، تاریخ درج مطلب: 16 نوامبر 2021م.
• «مراسم عروسی دسته‌جمعی 55 زوج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت آمو، تاریخ درج مطلب: 8 قوس ( آذر) 1401ش.
• «مراسم عروسی دسته‌جمعی در کابل برای کاهش هزینه‌های هنگفت»، خبرگزاری اسپوتنیک، تاریخ درج مطلب: 15 جون 2022م.
• نظری، فروزان، «ازدواج دسته‌جمعی؛ چرا این سبک عروسی به فرهنگ عمومی در افغانستان تبدیل نشده است؟»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: 2 شهریور 1398ش.
• «21 زوج افغانستانی در مشهد پیوند مشترک خود را جشن گرفتند»، وب‌سایت پارس‌تودی، تاریخ درج مطلب: 19 حوت (اسفند) 1401ش.