آخوند پدردار
آخوند پدردار، مجتهد و مدرسِ احیاگر معارف اهل‌بیت در شمال افغانستان.
شیخ غلام‌حسن آخوند پدردار از مدرسان مشهور و مؤسس مدرسۀ علوم دینی حسنیه گرفته شده از اسم امام حسن در شمال افغانستان است که در ترویج معارف اهل‌بیت، تربیت عالمان دینی و جهاد علیه حاکمیت دست‌نشاندۀ شوروی نقش فعالی داشت.
آخوند پدردار از ولادت تا اجتهاد
غلام‌حسن پدردار در حدود سال 1280ش در روستای فیروز‌بهار ولسوالی (شهرستان) یکه‌ولنگ ولایت بامیان متولد شد. او پس از فراگیری آموزش‌های ابتدایی در مکتب‌خانه، برای فراگیری علوم دینی به مدرسۀ عالمیه در ولسوالی بلخاب رفت.[۱]
پدردار بعد از تکمیل دروس مقدماتی در مدارس دینی، برای فراگیری کامل علوم دینی و حوزوی و زیارت قبر امام علی به نجف مهاجرت و در حوزۀ علمیه آن شهر نزد عالمانی مانند سید ابوالقاسم خویی، سیدمحسن حکیم، سید ابوالحسن اصفهانی، سیدمحمود حسینی شاهرودی و کاشف‌الغطاء به تحصیل پرداخت و لقب آخوند را دریافت کرد. وی همزمان به تدریس برخی از دروس در حوزه پرداخت. او بعد از دریافت اجازۀ اجتهاد و وکالت‌نامه از برخی مراجع به شمال افغانستان بازگشت و در مناطق مختلف به تبلیغ معارف اهل‌بیت پرداخت.[۲]
آیت‌الله پدردار، زمانی به وطن بازگشت که مردم شیعه در بسیاری از مناطق بر اثر تقیه مداوم، با معارف اهل‌بیت بیگانه شده و آداب و فرائض مذهبی را فراموش کرده بودند. به‌همین دلیل او به محض ورود به افغانستان سفر تبلیغی به تمام مناطق شمال و دیگر مناطق شیعیان افغانستان را در دستور کار خود قرار داد. وی تربیت عالمان دین را برای رفع خلأ تبلیغی در شمال کشور لازم می‌دانست.[۳]
سیره اخلاقی آخوند پدردار
بسیاری از روحانیون شمال افغانستان، آخوند پدردار را از اولین کسانی می‌دانند که در شمال کشور دارای درجه اجتهاد از مراجع نجف بوده است و سالیان زیادی از عمر خود را به تدریس فقه اسلامی و تبلیغ علوم دینی به شیعیان افغانستان سپری کرد. او همچنین هر وقت فرصت می‌یافت برای تبلیغ معارف دینی به نقاط دور و نزدیک سفر کرده و برای حل مسایل و مشکلات دینی مردم تلاش می‌کرد.
شاگردان آخوند پدردار از تواضع، صداقت، ساده‌زیستی و دلسوزی او به نیکی یاد و او را مرد بزرگی توصیف کرده‌اند که فروتنانه به آموزش علوم دینی در افغانستان اشتغال داشت و با این‌که از نظر علمی، مجتهد بود، از تدریس دروس مقدماتی به طلاب دریغ نمی‌کرد.[۴]
فعالیت‌های دینی و اجتماعی آخوند پدردار
آخوند پدردار بعد از بازگشت به بلخاب ابتدا در مدرسۀ عالمیه (دهن‌شرد) به تدریس پرداخت. بعد از فوت سید حسین عالم (مؤسس آن مدرسه) او مدتی سرپرستی مدرسه را به عهده داشت.[۵]
پدردار در اواسط دهۀ 1330 شمسی به دعوت مردم باجگاه برای فعالیت‌های دینی به آن منطقه رفت. او در سال 1336ش با همکاری مردم منطقۀ بند‌چیب عبدالگان واقع در ولسوالی زارین ولایت بلخ، یک مدرسۀ علوم دینی را در درۀ چیوَک (درۀ چوبَک) پایه‌گذاری و تکمیل کرد.[۶]
آخوند پدردار در سال 1344ش با همکاری مالی و معنوی مردم باجگاه مدرسۀ علوم دینی حسنیه را در آن منطقه تأسیس کرد.[۷]
پدردار بعد از قیام مردم بلخاب علیه دولت دست‌نشانده شوروی در سال 1358ش برای تبلیغ و تقویت روحیه نیروهای جهادی گاهی در جبهه‌های اَمرَخ و زارین (ولایت بلخ)، کوه‌های اَلْبُرز (در جنوب ولایت بلخ)، منطقۀ آبکَلان و اطراف سرپل (مرکز فعلی ولایت سرپل) حضور می‌یافت و نیروهای مردمی را به جهاد علیه دولت کمونیستی ترغیب می‌کرد.[۸]
مسئولیت‌های آخوند پدردار
آخوند پدردار مدتی مسئولیت مدرسۀ علوم دینی دهن‌شرد را به عهده داشت و همزمان در آن مدرسه به تدریس اشتغال داشت. سپس مدتی مسئولیت مدرسۀ علوم دینی دره‌چِیوَک (دره چوبَک) عبدالگان را به عهده گرفت و بعد از تأسیس مدرسۀ علوم دینی حسنیه باجگاه، تا آخر عمر مسئولیت آن مدرسه را به عهده داشت.[۹]
شاگردان آخوند پدردار
بسیاری از طلاب، علما و مدرسین حوزه‌های علمیه معاصر شمال افغانستان از شاگردان آخوند پدردار به حساب می‌آیند که هر کدام توانستند در دورۀ خود نقش ماندگاری در مناطق خود داشته باشند.[۱۰]
درگذشت آیت‌الله آخوند پدردار
آیت‌الله شیخ غلام‌حسن پدردار در 24 حمل 1364ش، در بلخاب وفات کرد و پیکر او با حضور گستردۀ شیعیان افغانستان و اقامه آیین وفات باشکوه، در مدرسۀ حسنیه باجگاه دفن شد.[۱۱]
پانویس
- ↑ حسن‌زاده، «زندگی‌نامه مرحوم پدردار»، 1395ش.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، ج2، 1401ش، (ص50-51).
- ↑ حسن‌زاده، «زندگی‌نامه مرحوم پدردار»، 1395ش.
- ↑ حسن‌زاده، «زندگی‌نامه مرحوم پدردار»، 1395ش.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، ج2، 1401ش، ص22.
- ↑ حسن‌زاده، «زندگی‌نامه مرحوم پدردار»، 1395ش.
- ↑ حسن‌زاده، آشنایی با حوزه‌های علمیه شیعیان افغانستان، 1390ش، ص191.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، ج2، 1401ش، ص50-51.
- ↑ حسن‌زاده، «زندگی‌نامه مرحوم پدردار»، 1395ش.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، ج2، 1401ش، ص28.
- ↑ حسن‌زاده، آشنایی با حوزه‌های علمیه شیعیان افغانستان، 1390ش، ص191.
منابع
- احمدی‌نژاد، سیدحسن، سیمای بلخاب، قم، مجمع ذخائر اسلامی، 1395ش.
- حسن‌زاده، غ. علی، آشنایی با حوزه‌های علمیه شیعیان در افغانستان، قم، دارالتفسیر، 1390ش.
- حسن‌زاده، غ. علی، «زندگی‌نامه مرحوم پدردار» در مجله معرفت، 1395ش.
- رهیاب (بلخی)، حسین، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، قم، صبح امید دانش، 1401ش.