سرعین

سرعین؛ مرکز شهرستان سرعین، واقع در غرب استان اردبیل.

سرعین در ۳۰ کیلومتری غرب شهر اردبیل و در استان اردبیل قرار دارد. این شهر به شهر چشمه‌های آب‌گرم شهرت دارد. سالانه میلیون‌ها گردشگر به قصد استفاده از خواص درمانی چشمه‌های آب‌گرم و زیبایی‌های سرعین به این شهر سفر می‌کنند. مردم سرعین در طول تاریخ از سرآمدان ادبیات و موسیقی اصیل ایران بودند.

نام‌گذاری

نام سرعین در برخی منابع تاریخی به‌شکل سرائین و ساری‌قیه آمده است. سرعین، ترکیبی از واژۀ فارسی «سر» و کلمه عربی «عین» است که در مجموع، به‌معنی سرچشمه است.

پیشینه

نام سرعین در گذشته سرقین، ساری‌قیه و سرائین بوده است. کارشناسان بر این باورند که سرعین بخشی از سرزمین زیکرتو و ساگارتی در استان اردبیل بوده است. پس از حملهٔ اعراب به این منطقه، سرعین رو به فراموشی رفت؛ اما در دوران صفویه، آرامگاه‌ها و بناهای متعددی در آن احداث شد که نشانهٔ اهمیت این خطه در میان خاندان صفوی است. سرعین در گذشته، دهکده‌ا‌ِی از توابع روستای اردی‌موسی بود؛ اما به‌دلیل چشمه‌های فراوان مورد توجه قرار گرفت و سرعین نام نهاده شد. از اواخر دههٔ ۴۰ شمسی، سرعین صاحب خیابان‌ها، هتل‌ها و شهردار شد و به‌عنوان شهر گردشگری شناخته شد.

جمعیت‌شناسی

جمعیت این شهر بر اساس آخرین سرشماری عمومی سال ۱۳۹۵ش، ۵۴۵۹ نفر بوده است. مردم سرعین آذری بوده و به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند. مردم سرعین، مسلمان و غالباً شیعه مذهب هستند.

جغرافیا

• موقعیت جغرافیایی؛ سرعین با مساحت یک میلیون و ۲۸۰ هزار متر مربع با ۰۴/ ۴۸ درجه طول شرقی و ۳۸/۰۹ درجه عرض شمالی در سمت غربی اردبیل واقع شده است.ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۶۵۰ متر است.شهر نیر در غرب سرعین، شهر اردبیل در شرق سرعین و شهر مشگین‌شهر در شمال سرعین قرار دارند.
• آب‌وهوا؛ سرعین در منطقهٔ کوهستانی، در شمال‌غربی ایران و در مجاورت ارتفاعات سبلان واقع شده و این موقعیت جغرافیایی، سبب اقلیمی سردسیر و کوهستانی برای این شهر شده است. سرعین، زمستان‌های سرد و پربارش و تابستان‌های معتدل دارد.
• رشته‌کوه‌ها؛ سرعین در دل کوه‌های آتشفشانی سبلان قرار دارد.
• منابع آبی (رودها)؛ مهم‌ترین رودخانهٔ این خطه کنرق‌چای نام دارد.
• حیات‌وحش؛ در این منطقه پستاندارانی مانند خرس قهوه‌ای، سمورسنگی، تشی، گرگ، روباه معمولی، گراز، شغال و خرگوش، خزندگانی مانند سوسمار، مار سمی از نوع افعی، گرزه‌مار، یله‌مار، مار آتشی، مار چلیپر، مار زنگی و لاک‌پشت مهمیزدار و گونه‌های بومی مانند عقاب طلایی، سارگپه معمولی، طرلان، پیغو، قرقی، بحری، دلیجه کوچک، سهره، بلدرچین، کبک، چکاوک، کبوتر چاهی و پرستو زیست می‌کنند.
• پوشش‌گیاهی؛ گُل‌های ختمی، گون‌های انبوه، لاله‌های سرخ، شقایق‌ها و دیگر گل‌های وحشی، سیر، تاج‌خروس، گاوزبان، میخک، جگن‌ها، گندمیان، شاه‌تره، زنبق، لاله، پنیرک، چتریان، گزنه، روناس، چمن و بارهنگ از پوشش گیاهی این خطه به‌شمار می‌روند.

اقتصاد

کشاورزی و زنبورداری از مشاغل پررونق سرعین هستند. صنعت گردشگری نیز به‌دلیل چشمه‌های آب‌گرم فراوان و سایر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی در این خطه از پایه‌های اقتصادی این شهر محسوب می‌شود.

فرهنگ و هنر

• آداب‌ورسوم؛ مردم سرعین برای مناسبت‌های مذهبی ارزش زیادی قائل بوده و آداب‌ورسوم خاصی برای برخی از مناسبات دارند. آنها از روز اول ماه ذی‌الحجه تا عید قربان روزه گرفته و با گوشت قربانی به اقوام و همسایگان خود افطاری می‌دهند. مردم در روز عید قربان، پس از نماز عید قربان، گوسفندی قربانی کرده و گوشت آن را به‌عنوان نذری میان مردم پخش می‌کنند. همچنین آنها در این روز به دیدار بزرگان فامیل رفته و خانوادهٔ داماد نیز برای عروس خود هدایایی می‌فرستند.
• اهالی سرعین سه روز مانده به عید نوروز به خانهٔ بزرگان خود می‌روند. آنها پس از تحویل سال به امامزاده‌ها و بر مراز درگذشتگان حاضر می‌شوند.
• غذاهای محلی؛ آش دوغ، کباب کوبیده، کاسه‌کباب سنتی، پیچاق‌قیمه، آش آلو،آش میوه، آش رشته، آش شیر، ‌آش گیلدیک،آش یارما، آش اوماج، چیغیرتما، کشمش‌پلو و سوتی‌پلو از غذاهای سنتی لذیذ سرعین به‌شمار می‌روند.
• سوغات و صنایع‌دستی؛ عسل سرعین بسیار معروف است. همچنین حلواسیاه، آش دوغ، کره، سرشیر، تخمهٔ آفتابگردان، آب‌نبات و باقلوا ترکی از دیگر سوغات لذیذ این شهر هستند. هنرمندان این خطه بیش‌تر به هنرهایی مانند گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی، خورجین‌بافی، نمد و مصنوعات چرمی می‌پردازند.

آموزش و پژوهش

دانشگاه پیام‌نور و علمی – کاربردی از مراکز علمی این شهر هستند.

تقسیمات‌کشوری

سرعین مرکز شهرستان سرعین در استان اردبیل است و در بخش مرکزی شهرستان واقع شده است.

گردشگری

• آب‌گرم گاومیش‌گلی؛ این آب‌گرم در ارتفاع ۱۹۴۰ متری از سطح دریا قرار دارد و دارای آب ترش‌مزه و بودار است. این آب‌گرم برای بیماری‌های روماتیسمی مفید دانسته شده است.
• پیست اسکی آلوارس؛ پیست اسکی آلوارس در ۲۴ کیلومتری سرعین واقع شده و بزرگ‌ترین پیست اسکی کشور است.
• درهٔ آلوارس؛ درهٔ آلوارس یا درهٔ گلستان به‌دلیل داشتن چشمه‌های فراوان، یخچال‌های طبیعی و چمن‌زارها از زیباترین مناطق سرعین محسوب می‌شود.
• چشمهٔ گورگور؛ این چشمه در درهٔ آلوارس قرار دارد و از معروف‌ترین چشمه‌های منطقهٔ سبلان است.
• مجتمع آب‌درمانی سبلان؛ این مجتمع، بزرگ‌ترین مجتمع آب‌درمانی خاورمیانه است.
• آبشار ورگه‌سران؛ آبشار بکر و بی‌نظیر ورگه‌سران در دامنهٔ سرسبز سبلان واقع شده است.
• آب‌گرم بش‌باجلار؛ از قدیمی‌ترین آب‌گرم‌های سرعین بش‌باجلار نام دارد که دمای ۳۵ درجهٔ سانتی‌گراد و ظاهری کدر، طعم ترش و کمی بو دارد. این آب برای درمان دردهای عصبی مفید است.
• از دیگر جاذبه‌های گردشگری این منطقه می‌توان به روستای بیله‌درق، دهکدهٔ صخره‌ای ویندکلخوران، درهٔ جنگلی ایردموسی، روستای آتشگاه چشمهٔ گوزسویی، روستای کنزق، مجتمع آب‌درمانی ارشاد و آب‌گرم گاومیش‌گلی اشاره کرد.

مشکلات زیست‌محیطی

ورود فاضلاب مجتمع‌های آب‌درمانی و هتل‌ها به رودخانه و دفن ناصحیح زباله‌های شهری از جمله مشکلات‌زیست‌محیطی سرعین به‌شمار می‌روند.

زیرساخت

• ترابری؛ سرعین فرودگاه مستقل ندارد. همچنین این شهر خط راه‌آهن نیز ندارد.
• فضای‌سبز؛ سرانهٔ فضای‌سبز برای هر نفر در سرعین ۱۷ متر مربع است.

امکانات رفاهی

در سرعین هتل‌ها و خانه‌های بومی بسیاری وجود دارند که آماده پذیرایی از گردشگران هستند.

 

منابع

• بهزادی‌منش، مینا، «راهنمای سفر به سرعین»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۱ش.
• «جدول تقسیمات کشوری استان به تفکیک عناصر تقسیماتی»،‌ معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۱ش.
• «دانشگاه‌های استان اردبیل»، وب‌سایت یونی‌رف، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۱ش.
• «دیدنی‌های سرعین»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۱ش.
• «راهنمای سفر به سرعین»، وب‌سایت لیدوماتریپ، تاریخ درج مطلب: ۲۰ مرداد ۱۴۰۰ش.
• «رشته‌های بدون کنکور دانشگاه علمی کاربردی سرعین»، وب‌سایت ایران مشاوره، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۱ش.
• «سرانه فضای سبز سرعین بیش‌تر از میانگین کشوری است»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی دانا، تاریخ درج مطلب: ۱۶ اسفند ۱۳۹۹ش.
• «سرعین کجاست؟/مقصدی شگفت‌انگیز برای فصل تابستان»، وب‌سایت اتاقک، تاریخ درج مطلب: ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ش.
• «سرعین کجاست»، وب‌سایت انلیکس، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۱ش.
• «سرعین؛ نگین گردشگری اردبیل»، خبرگزاری پانا آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۵ فروردین ۱۳۹۸ش.
• «سرعین و مشکلات زیست‌محیطی شهر»، خبرگزاری مطلع خبر، تاریخ درج مطلب: ۲۹ می ۲۰۱۷م.
• «شهرستان سرعین»، وب‌سایت حفاظت محیط‌زیست شهرستان سرعین، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۱ش.
• «معرفی کامل دیدنی‌های سرعین»، مجله گردشگری الی گشت، تاریخ درج مطلب: ۱۶ خرداد ۱۴۰۱ش.
• «نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵»، درگاه ملی آمار، تاریخ بازدید: ۷ مهر ۱۴۰۱ش.